Çfarë është Marrëveshja e Gjelbër Evropiane?

E nisur nga Komisioni Evropian në dhjetor 2019, Marrëveshja e Gjelbër Evropiane synon ta vendosë BE-në në rrugën drejt një tranzicioni të gjelbër dhe përfundimishtarrijveneutraliteti i klimës deri në vitin 2050.

Marrëveshja e Gjelbër Evropiane është një paketë iniciativash politikash që variojnë nga klima, mjedisi, energjia, transporti, industria, bujqësia, deri te financat e qëndrueshme. Qëllimi i tij është të transformojë BE-në në një ekonomi të begatë, moderne dhe konkurruese, duke siguruar që të gjitha politikat përkatëse të kontribuojnë në qëllimin përfundimtar për t'u bërë neutrale ndaj klimës.

Çfarë nismash përfshin Marrëveshja e Gjelbër?

---I përshtatshëm për 55

Paketa Fit for 55 synon të bëjë ligjin objektivin e Marrëveshjes së Gjelbër, duke nënkuptuar një reduktim prej të paktën 55% neto të emetimeve të gazeve serrë deri në vitin 2030.Thepaketa përfshin një sërë propozimesh legjislative dhe ndryshime në legjislacionin ekzistues të BE-së, i projektuar për të ndihmuar BE-në të ulë emetimet neto të gazeve serrë dhe të arrijë neutralitetin klimatik.

---Plani i Veprimit për Ekonominë Rrethore

Më 11 mars 2020, Komisioni Evropian publikoi “Planin e Veprimit të Ekonomisë Rrethore të Re për një Evropë më të pastër dhe më konkurruese”, i cili shërben si një element kryesor i Marrëveshjes së Gjelbër Evropiane, i ndërthurur ngushtë me Strategjinë Industriale Evropiane.

Plani i Veprimit përshkruan 35 pika kyçe veprimi, me kuadrin e qëndrueshëm të politikës së produktit si tipar qendror, duke përfshirë dizajnin e produktit, proceset e prodhimit dhe iniciativat që fuqizojnë konsumatorët dhe blerësit publik. Masat fokale do të synojnë zinxhirët kritikë të vlerës së produkteve si elektronika dhe TIK-u, bateritë dhe automjetet, ambalazhet, plastika, tekstilet, ndërtimet dhe ndërtesat, si dhe ushqimi, uji dhe lëndët ushqyese. Priten gjithashtu rishikime të politikës së mbetjeve. Në mënyrë të veçantë, Plani i Veprimit përfshin katër fusha kryesore:

• Qarkullimi në ciklin jetësor të produktit të qëndrueshëm
• Fuqizimi i Konsumatorëve
• Synimi i industrive kryesore
• Reduktimi i mbetjeve

Qarkullimi në zhvillimin dhe prodhimin e produkteve të qëndrueshme

Ky aspekt është krijuar për të siguruar që produktet të jenë më të qëndrueshme dhe më të lehta për t'u riparuar, duke fuqizuar konsumatorët për të bërë zgjedhje më të qëndrueshme.

Ekodifikim

Që nga viti 2009, Direktiva e Ekodizajnit ka përcaktuar kërkesat e efikasitetit të energjisë që mbulojnë produkte të ndryshme (p.sh. kompjuterë, frigoriferë, pompa uji).Më 27 maj 2024, Këshilli miratoi kërkesat e reja të projektimit ekologjik për produkte të qëndrueshme.

Ligjet e reja synojnë:

² Përcaktoni kërkesat e qëndrueshmërisë mjedisore për pothuajse të gjitha mallrat e vendosura në tregun e BE-së

² Krijoni pasaporta dixhitale të produkteve që ofrojnë informacion mbi qëndrueshmërinë mjedisore të produkteve

² Të ndalojë shkatërrimin e disa mallrave të konsumit të pashitur (tekstile dhe këpucë)

²

Re drejtëpër të Riparuar

BE-ja dëshiron të sigurojë që konsumatorët mund të kërkojnë riparim dhe jo zëvendësim nëse një produkt është i dëmtuar ose me defekt. Legjislacionet e reja të përbashkëta u propozuan në mars 2023 për të kompensuar asgjësimin e parakohshëm të mallrave të riparueshme.

Më 30 maj 2024, Këshilli miratoi Direktivën për të Drejtën për Riparim (R2R).Përmbajtja e tij kryesore përfshin:

² Konsumatorët kanë të drejtë t'u kërkojnë prodhuesve të riparojnë produkte që janë teknikisht të riparueshme sipas ligjit të BE-së (të tilla si makina larëse, fshesa elektrike ose telefona celularë).

² Fletë informacioni falas për riparimin evropian

² Një platformë shërbimi në internet që lidh konsumatorët dhe personelin e mirëmbajtjes

² Periudha e detyrimit të shitësit zgjatet për 12 muaj pas riparimit të produktit

Legjislacioni i ri gjithashtu do të reduktojë mbetjet dhe do të promovojë mënyra më të qëndrueshme biznesi duke nxitur prodhuesit dhe konsumatorët të zgjasin ciklin e jetës së produkteve të tyre.

Qarkullimi i procesit të prodhimit

Direktiva e Emetimeve Industriale është legjislacioni kryesor i BE-së për të trajtuar ndotjen industriale.

BE përditësoi së fundi direktivën për të mbështetur industrinë në përpjekjet e saj për të arritur objektivin e BE-së për ndotjen zero deri në vitin 2050, veçanërisht duke mbështetur teknologjitë dhe investimet e ekonomisë rrethore. Në nëntor 2023, Këshilli i BE-së dhe Parlamenti Evropian arritën një marrëveshje të përkohshme për rishikimin e Direktivës në bisedimet trepalëshe. Legjislacioni i ri u miratua nga Këshilli në prill 2024.

Fuqizoni konsumatorët

BE-ja dëshiron të parandalojë kompanitë që të bëjnë pretendime mashtruese në lidhje me përfitimet mjedisore të produkteve dhe shërbimeve të tyre.

Më 20 shkurt 2024, Këshilli miratoi një direktivë që synon të forcojë të drejtën e konsumatorëve për tranzicion të gjelbër. Konsumatorët e BE-së do të:

² Qasje në informacione të besueshme për të bërë zgjedhjet e duhura të gjelbra, duke përfshirë largimin e hershëm

² Mbrojtje më e mirë kundër pretendimeve të padrejta të gjelbra

² Kuptoni më mirë riparueshmërinë e një produkti përpara se ta blini

Direktiva prezanton gjithashtu një etiketë uniforme që përmban informacion mbi garancitë e qëndrueshmërisë komerciale të ofruara nga prodhuesi.

Synoni industritë kryesore

Plani i veprimit fokusohet në fusha specifike që konsumojnë më shumë burime dhe kanë potencial të lartë riciklimi.

Ngarkues

Pajisjet elektrike dhe elektronike janë një nga rrjedhat e mbetjeve me rritje më të shpejtë në BE. Prandaj, Plani i Veprimit për Ekonominë Rrethore propozon masa për të përmirësuar qëndrueshmërinë dhe efikasitetin e riciklimit të pajisjeve elektrike dhe elektronike. Në nëntor 2022, BE-ja miratoiDirektiva e Ngarkuesit Universal, i cili do t'i bëjë të detyrueshme portat e karikimit USB Type-C për një sërë pajisjesh elektronike (telefonat celularë, konzolat e lojërave video, tastierat me valë, laptopët, etj.).

Celulare dhe kompjuter tablet

Legjislacionet e reja të BE-së do t'u mundësojnë konsumatorëve të blejnë telefona celularë dhe kompjuterë tabletë që janë më efikas në energji, më të qëndrueshme dhe më të lehtë për t'u riparuar në tregun e BE-së, sepse:

² Legjislacioni i projektimit ekologjik vendos kërkesat minimale për qëndrueshmërinë e baterisë, disponueshmërinë e pjesëve rezervë dhe përmirësimet e sistemit operativ

² Legjislacioni i etiketimit të energjisë detyron shfaqjen e informacionit mbi efikasitetin e energjisë dhe jetëgjatësinë e baterisë, si dhe rezultatet e riparueshmërisë

Agjencitë e BE-së po përditësojnë legjislacionin mbi mbetjet e pajisjeve elektrike dhe elektronike, duke përfshirë një sërë produktesh si kompjuterë, frigoriferë dhe panele fotovoltaike.

Bateri dhe bateri e mbeturinave

Në vitin 2023, BE-ja miratoi një legjislacion për bateritë që synon të krijojë një ekonomi rrethore për industrinë duke synuar të gjitha fazat e ciklit të jetës së baterisë, nga projektimi deri te depozitimi i mbeturinave. Kjo lëvizje është domethënëse, veçanërisht në dritën e zhvillimit të automjeteve elektrike.

Paketimi

Në nëntor 2022, Këshilli propozoi ndryshime në legjislacionin e paketimit dhe mbetjeve të paketimit. Komisioni arriti një marrëveshje të përkohshme me Parlamentin Evropian në mars 2024.

Disa nga masat kryesore të propozimit përfshijnë:

² Paketimireduktimin e mbetjeveobjektivat në nivel shteti anëtar

² Kufizoni paketimin e tepërt

² Mbështet ripërdorimin dhe sistemet shtesë

² Kthimi i detyrueshëm i depozitës për shishet plastike dhe kanaçe alumini

Plastika

Që nga viti 2018, Strategjia Evropiane e Ekonomisë Rrethore për Plastikën synon të përmirësojë riciklueshmërinë e ambalazheve plastike dhe ofron një përgjigje të fortë ndaj mikroplastikës.

² Bëjeni të detyrueshëm riciklimin dhe reduktimin e mbetjeve për produktet kryesore

² Një kuadër i ri politikash për plastikën e bazuar në bio, të biodegradueshme dhe të kompostueshme për të sqaruar se ku këto plastikë mund të sjellin përfitime reale mjedisore

² Merrni hapa për të luftuar lëshimin e paqëllimshëm të mikroplastikës në mjedis për të reduktuar mbetjet plastike

Tekstile

Strategjia e BE-së e Komisionit për Tekstile të Qëndrueshme dhe Rrethore synon t'i bëjë tekstilet më të qëndrueshme, të riparueshme, të ripërdorshme dhe të riciklueshme deri në vitin 2030.

Në korrik 2023, Komisioni propozoi:

² Mbani përgjegjës prodhuesit për të gjithë ciklin jetësor të produkteve tekstile duke zgjeruar përgjegjësinë e prodhuesit

² Përshpejtimi i zhvillimit të sektorit të grumbullimit, klasifikimit, ripërdorimit dhe riciklimit të tekstileve, pasi Shtetet Anëtare duhet të krijojnë një sistem të veçantë grumbullimi për tekstilet shtëpiake përpara 1 janarit 2025

² Zgjidhja e problemit të eksportit ilegal të mbetjeve tekstile

Këshilli është duke e shqyrtuar propozimin sipas procedurës së zakonshme legjislative.

Legjislacionet e qëndrueshme për ekodizajnimin e produkteve dhe legjislacionet për transportin e mbetjeve pritet gjithashtu të ndihmojnë në vendosjen e kërkesave të qëndrueshmërisë për produktet tekstile dhe të kufizojnë eksportin e mbetjeve tekstile.

Cprodukte ndërtimi

Në dhjetor 2023, Këshilli dhe Parlamenti arritën një marrëveshje të përkohshme për ndryshimet në legjislacionin e produkteve të ndërtimit të propozuar nga Komisioni. Legjislacionet e reja paraqesin kërkesa të reja për të siguruar që produktet e ndërtimit të projektohen dhe prodhohen për të qenë më të qëndrueshme, lehtësisht të riparueshme, të riciklueshme dhe më të lehta për t'u riprodhuar.

Prodhuesi duhet:

² Jepni informacion mjedisor rreth ciklit jetësor të produktit

² Dizajnoni dhe prodhoni produkte në një mënyrë që lehtëson ripërdorimin, riprodhimin dhe riciklimin

² Preferohen materiale të riciklueshme

² Jepni udhëzime se si të përdorni dhe të shërbeni produktin

Reduktimi i mbetjeve

BE-ja po punon për një sërë masash për të forcuar më tej dhe për të zbatuar më mirë ligjet e BE-së për mbetjet.

Objektivat e reduktimit të mbetjeve

Direktiva kuadër për mbetjet, në fuqi që nga korriku 2020, përcakton rregullat për shtetet anëtare që:

² Deri në vitin 2025, rritja e shkallës së ripërdorimit dhe riciklimit të mbetjeve komunale me 55%

² Siguroni grumbullimin e veçantë të tekstileve për ripërdorim, përgatitje për ripërdorim dhe riciklim deri më 1 janar 2025.

² Sigurimi i grumbullimit të veçantë të mbetjeve biologjike për ripërdorim, përgatitje për ripërdorim dhe riciklim në burim deri më 31 dhjetor 2023

² Arritja e objektivave specifike të riciklimit për materialet e paketimit deri në 2025 dhe 2030

Një mjedis pa toksike

Që nga viti 2020, strategjia e BE-së për kimikatet për qëndrueshmëri synon të ndihmojë që kimikatet të jenë të sigurta si për shëndetin e njeriut ashtu edhe për mjedisin.

² Më 24 tetor 2022, sipas planit të veprimit të ekonomisë rrethore, BE-ja miratoi një rishikim të rregulloresmbi ndotësit organikë të qëndrueshëm(PoPs), kimikate të dëmshme që mund të gjenden në mbeturinat e produkteve të konsumit (p.sh. tekstile të papërshkueshme nga uji, plastikë dhe pajisje elektronike).

Rregullat e reja synojnë tëzvogëloni vlerat kufitare të përqendrimitpër praninë e NO-ve në mbetje, e cila është thelbësore për ekonominë rrethore, ku mbetjet do të përdoren gjithnjë e më shumë si lëndë e parë dytësore.

² Në qershor 2023, Këshilli miratoi pozicionin e tij negociues për rishikimin e rregullores së klasifikimit, etiketimit dhe paketimit të kimikateve të propozuar nga Komisioni. Masat e propozuara përfshijnë rregulla specifike për produktet kimike të rimbushshme, të cilat do të ndihmojnë në reduktimin e mbetjeve të paketimit.

Lëndët e para dytësore

Këshilli miratoi aktin e lëndëve të para kritike, i cili synon të forcojë të gjitha fazat e zinxhirit të vlerës së lëndëve të para kritike evropiane, duke përfshirë përmirësimin e qarkullimit dhe riciklimit.

Këshilli i BE-së dhe Parlamenti arritën një marrëveshje të përkohshme mbi aktin në nëntor 2023. Rregullat e reja vendosin një objektiv prej të paktën 25% të konsumit vjetor të lëndëve të para kritike të BE-së që vijnë nga riciklimi vendas

Dërgesat e mbeturinave

Këshilli dhe negociatorët e Parlamentit Evropian arritën një marrëveshje të përkohshme politike për të përditësuar rregulloren për dërgesat e mbetjeve në nëntor 2023. Rregullat u miratuan zyrtarisht nga Këshilli në mars 2024. Është për të rregulluar më mirë tregtinë e mbetjeve brenda BE-së dhe me jo - Vendet e BE-së.

² Të sigurohet që eksportet e mbetjeve të mos dëmtojnë mjedisin dhe shëndetin e njerëzve

² Për të trajtuar dërgesat ilegale

Rregullorja synon të reduktojë dërgesat e mbetjeve problematike jashtë BE-së, të përditësojë procedurat e dërgesës për të pasqyruar objektivat e ekonomisë rrethore dhe të përmirësojë zbatimin. Ai promovon përdorimin e burimeve të mbetjeve brenda BE-së.

Përmbledhje

BE-ja ka propozuar një sërë masash politikash, të tilla si ligji i ri i baterive, rregulloret e eko-dizajnit, e drejta për riparim (R2R), direktiva universale e karikuesit, etj., për të promovuar përdorimin e qëndrueshëm të produkteve, me synimin për të nisur rrugën. të transformimit të gjelbër dhe arritjes së objektivit të neutralitetit klimatik në vitin 2050. Politikat e ekonomisë së gjelbër të BE-së janë të lidhura ngushtë me kompanitë prodhuese. Kompanitë përkatëse që kanë nevoja për import nga BE-ja duhet t'i kushtojnë vëmendje dinamikës së politikave të BE-së në kohën e duhur dhe të bëjnë rregullime.